Ο Ταΰγετος σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση πήρε το όνομά του από τη νύμφη Ταϋγέτη, κόρη του Άτλαντα. Ο μύθος έχει δύο παραλλαγές σχετικά με τον τόπο. Η πρώτη αναφέρει ότι από την συνεύρεση του Δία και της Ταϋγέτης γεννήθηκε ο Λακεδαίμονας, ήρωας της περιοχής, ο οποίος έδωσε στο όρος το όνομα της μητέρας του. Σύμφωνα με τη δεύτερη, ο Λακεδαίμονας ήταν σύζυγος της Ταϋγέτης και ο γιός τους ονομαζόταν Ευρώτας, από τον οποίο πήρε το όνομά του ο ποταμός που εκβάλλει στον Ταΰγετο.
Η κορυφή του όρους ονομαζόταν Ταλετόν και όπως όλες οι βουνοκορφές ήταν ιερή για τους αρχαίους Έλληνες. Θεωρούνταν τα πλησιέστερα σημεία στον ήλιο και πίστευαν ότι ήταν το καταλληλότερο μέρος για να εισακουστούν οι προσευχές τους προς τους θεούς. Η λατρευτική αυτή παράδοση συνεχίστηκε και στον χριστιανισμό με τη συνήθεια να χτίζονται εκκλησάκια πάνω από τους αρχαίους ναούς του δωδεκάθεου. Τώρα στην κορυφή του Ταϋγέτου υπάρχει ένα μισογκρεμισμένο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία.
Στην κορυφή του μυστικιστικού Ταϋγέτου είχα την ευκαιρία να απολαύσω το θέαμα του φαινομένου της πυραμίδας. Μια σκιά της κορυφής σε σχήμα τέλειου ισοσκελούς τριγώνου που πραγματοποιείται κατά την ανατολή του ήλιου. Οι ερμηνείες πίσω από αυτό το φαινόμενο ποικίλουν και μάλιστα δεν είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για φυσικό μνημείο ή τεχνητό έργο.
Ένας μύθος αναφέρει πως ο Λυκούργος προκάλεσε τους άντρες με έναν γρίφο με αντάλλαγμα το χέρι της βασιλοπούλας. Τους ζήτησε να βρουν την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος. Οι νέοι ανέβηκαν στην κορυφή του Ταϋγέτου αλλά δεν μπόρεσαν να βρουν την απάντηση. Όλοι εκτός από έναν, ο οποίος ταύτισε την ώρα της ανατολής με τη χρονική στιγμή που παρουσιάζεται το φαινόμενο της πυραμίδας.
Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η κορυφή του προφήτη Ηλία λαξεύτηκε είτε εξ ολοκλήρου είτε εν μέρει προκειμένου να αποκτήσει πυραμιδοειδές σχήμα και να λειτουργήσει τελετουργικά και λατρευτικά. Θεωρούν ότι αυτό αποδεικνύεται από την απόλυτη κανονικότητα της πυραμίδας και κυρίως από την τεχνητή οριζοντίωση της βάσεως, όπου το έδαφος είναι σχετικά πιο λείο και ομαλό. Συγκαταλέγουν αυτό το μνημείο λοιπόν μαζί με άλλα μεγαλιθικά μνημεία της Ευρώπης, την περίοδο 3.5000 – 2.000 π.Χ. Παρόλα αυτά δεν μπορούν να υπολογίσουν τις αρχικές διαστάσεις και την ηλικία του έργου.
Υπάρχουν όμως και κάποιες θεωρίες μεταφυσικού χαρακτήρα. Μία εξ αυτών κάνει λόγο για το επίπεδο σχήμα της βάσης της πυραμίδας, θεωρώντας την χώρο εισόδου στο κτίσμα. Μάλιστα στην κορυφή υπάρχει ένα σπήλαιο/ βάραθρο καταγεγραμμένο από τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο, με βάθος οκτώ και άνοιγμα δύο μέτρα. Πιθανολογείται ότι αυτό το σημείο είναι κάποιο είδος “πύλης” στην πυραμίδα ή ο προθάλαμος μιας σήραγγας που οδηγούσε στο εσωτερικό της. Οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν το μέρος ενεργειακό τόπο, μια “Πύλη” σε ένα σημείο όπου η φύση έχει εμφυσήσει τον κόσμο με το φως και το πνεύμα του ελληνικού πολιτισμού. Υπάρχουν επίσης αναφορές του Κικέρων ότι στην κορυφή του βουνού ο Αναξίμανδρος είχε στήσει “αστεροσκοπείο”.
Μία ακόμη πληροφορία διαφορετική από τις προηγούμενες, που προσδίδει όμως κι άλλο μυστηριακό χαρακτήρα στο συγκεκριμένο βουνό, είναι το γεγονός ότι ο γνωστός σε όλους δάσκαλος Δ. Λιαντίνης επέλεξε τον Ταΰγετο ως τόπο για να αφήσει την τελευταία του πνοή “αυτοθέλητα (…) όρθιος, στιβαρός και περήφανος…”, όπως ο ίδιος έγραψε χαρακτηριστικά.
«Κανένα βουνό απ’ όσα είδα στη ζωή μου, από το Μον Μπλαν με τα αιώνια απάτητα χιόνια ίσαμε τις πιο άγριες ισπανικές σιέρρες, δε μου έκανε ποτέ την εντύπωση που αισθάνθηκα, που δέχθηκα, κατάστηθα θα έπρεπε να πω, όταν από μια ψηλή καμπή του αμαξιτού δρόμου προς τη Σπάρτη αντίκρισα τον Ταΰγετο σ’ όλο του το επιβλητικό ύψος…», Κώστας Ουρανής- ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος.
